سؤالات:
1 ) آیا فردی كه به روماتیسم ـ وابسته به نوع و شدت آن ـ مبتلا می باشد مجاز به روزه داری می دانید؟
2) آیا با وجود بیماریهای مفصلی از قبیل عوارض مفصل و عوارض آن مانند كمر درد و دردهای عصبی و رگ به رگ شدن فقرات ناحیه گردن فرد می تواند روزه بگیرد؟
3) با توجه به تجربیات علمی و عملی جنابعالی، روزه داری باعث بروز، یا تشدید عوارض یا تداخل در درمان كدام یك از بیماریهای روماتیسمی می شود؟
پاسخ ها
سؤال 1
دكتر جمشیدی
در صورتی كه روماتیسم مفصلی تحت كنترل باشد و بسته به نوع بیماری و شدت درگیری ارگانهای حیاتی قادر به انجام روزه داری می باشد.
دكتر حكیم
در درمان حاد روماتیسم توصیه به روزه داری نمی شود ولی در مشكل حاد توصیه به روزه داری می شود.
سؤال 2
دكتر جمشیدی
بلی منعی وجود ندارد در مورد كمر درد روزه داری با كاهش وزن می تواند به درمان هم كمك نماید.
دكتر حكیم
درد كمر، دردهای عصبی احتمالا با روزه داری زیاد مرتبط نمی باشد.
سؤال 3
دكتر جمشیدی
در مورد بیماریهای اتوایمیون سنگین مثل SLE و برخی از واسكولیتها گرسنگی می تواند باعث Flare UP و شعله ور شدن بیماری بشود البته به شرطیكه بیمار تحت كنترل كامل نباشد البته بیمارانی كه تحت كنترل كامل هستند و تحت مراقبت می تواند روزه بگیرند.
نكته: در همه موارد فوق قبل از اقدام به روزه مشورت با پزشك معالج ضروری می باشد.
دكتر حكیم
روزه در بیماریهای روماتیسمی همرا با التهاب مفاصل غیر حاد باعث كاهش درد مفصل مبتلا می شود.
با همكاری:
دكتر حكیم، دكتر جمشیدی.
روزه و روماتولوژی
اثرات آنتی روماتیسمی روزه:
از زمانهای قدیم روزه به عنوان یك عمل مذهبی و همچنین درمان بسیاری از بیماریهای شناخته شده. اندیشه و مفهوم روزه داری دارای طیف وسیعی است از یك طرف دارای یك مفهوم معنوی و از طرف دیگر یك پدیده بیوشیمیایی می باشد امروز روزه را بیشتر از نظر كاهش مواد سمی بدن مورد توجه قرار می دهند. روزه خوددداری ازخوردن غذا برای مدت محدودی از زمان می باشد كه در درمان بسیاری از بیماریها به كار می رود مانند فشار خون، دیابت، چاقی و بیماریهای روماتیسمی. از مدتها پیش حدس زده می شد كه روزه مثل بسیاری از تغییرات رژیم غذایی می تواند نقشی در بهتر كردن علایم بیماریهای روماتیسمی داشته باشد دراین قسمت اثرات ضد التهابی و كاهش دهنده ایمنی روزه مورد بررسی قرار می گیرد. اما مختصری نیز بر تغییرات متابولیك، سایكولوژیك و… توجه می شود زیرا در درك بهتر اثرات روزه مفید هستند.
اثرات عمومی روزه:
روزه باعث ایجاد یك سری علایم وتغییرات فیزیولوژیك می شود كاهش وزن در طی روزهای اول ایجاد می شود و تقریبا در طی هفته اول 6 كیلوگرم كاهش وزن در افراد طبیعی ایجاد می شود احساس گرسنگی در عرض سه تا پنج روز كمتر می شود كه ارتباط با وضعیت و حالت فرد و همچنین انگیزه و تجارب وی دارد احساس گرسنگی می تواند محركی برای تغییرات اندوكرین باشد ایجاد عدم حساسیت در روزهای سوم تا پنجم ایجاد می شود كه این حالت به همراه برادی كاردی،. كاهش آزاد شدن هورمونهای غدد هیپوفیز و كاهش هورمون تیروكسین آزاد و افزایش هورمون رشد در سرم می باشد كه این تغییرات شبیه ایجاد یك حالت هیپوتیروئیدی می باشد كه باعث ذخیره انرژی شود.
كتوز بعد از چند روز ایجاد علایمی مثل سرگیجه ویوفوریا می كند. افزایش غلظت اندروفینها باعث احساس سبكی سر می شود.
میزان ترشح اپی نفرین و نور اپی نفرین در ادرار و سرم نیز زیاد می شود. آزاد شدن انسولین و میزان گلوكز سرم كاهش می یابد. میزان كورتیزول سرم بطور متوسط افزایش می یابد كه ممكن است این افزایش در واكنشهای سیكولوژیك و همچنین در كاهش ایمنی توسط روزه نقش داشته باشد.
متابولیسم لیپید نیز تغییر كرده و لیپد نیز در بافتهای چربی افزایش می یابد ایجاد اسیدهای چرب مثل ایكوزانویدها نیز تغییر كرده و می تواند یكی از راههای مهم در ایجاد اثرات ضد التهابی روزه باشد. ایجاد پروستا گلندین و پرستاسایكلین در بسیاری از بافتها افزایش می یابد همچنین تغییراتی در سطح غشاء سلولی اتفاق می افتد و فلوئید آن كاهش و همینطور فعالیت در سطح سلولی كاهش می یابد. یكی از تغییراتی در متابولیزم پروتین افزایش خروج اسیدهای آمینه از بافتهای عضلانی است میزان بعضی اسیدهای آمینه مثل والین، متیونین افزایش می یابد و سیستئین و گلوتاتیون كاهش می یابد. یكی از نتایج تغییر در میزان اسیدها آمینه كاهش سنتز كلاژن و فاكتورهای كمپلمان می باشد.
بطور كلی می توان گفت روزه باعث تغییرات سریع در سیستم های اندوكرین و عصبی و همچنین در متابولیسم چربی و پرووتئین شده در نتیجه در واكنشهای التهابی تغییر ایجاد می كند.
قابل ذكر است كه برای بدست آوردن تحقیقاتی با كیفیت بالا باید در نظر گرفت كه روزه تحت تأثیر فاكتورهای مختلفی قرار می گیرد. باید در نظر گرفت كه روزه متأثراز واكنشهای عاطفی فرد نیز می باشد.و بنابراین در تفسیر علایمی شبیه به احساس خوب شدن، درد و امثال آن كه توسط فرد بیان می شود می تواند اثر بگذارد و بنابراین باید در انتخاب بیمار برای تحقیق نیز دقت كرد.
اثرات ضدالتهابی و تنظیم ایمنی در روزه:
در طی مطالعه بر روی 14 نفر كه 10 روز روزه گرفته بودند مشخص شد كه متغییرهای كه بر روی سیستم ایمنی والتهابی اثر می گذارند كاهش می یابند میزان پروتیین های فاز حاد سرم مثل اوزوماكوئید، هاپتوگلوبین به میزان 75 % میزان قبل از شروع روزه كاهش می یابد. همچنین میزان C3 كاهش می یابد ولی میزان C4 و IgA و IgM و IgG تغییری نشان نداد. نوتووفیل های خون در اوایل روزه گیری افزایش ظرفیت باكتری كشی از خود نشان دادند ولی در اواخر روزه گیری در روزهای دهم به بعد دچار كاهش شد.
مكانیزم این تغییرات كاملا مشخص نیست گاهی آنرا بدلیل واكنشهای اندوكرین می دانند و یا بعضی تحقیقات آن را بدلیل تغییر در متابولیسم اسیدهای چرب می دانند كه در نتیجه آن سیگنالهای داخل و بین سلولی براساس متابولیت این اسیدهای چرب تغییر پیدا می كنند.
ارتباط روزه و بیماری RA در این قسمت در نتیجه دو تحقیق بیان می گردد. مطالعه اول بر روی 13 بیمار كه دارای فرم كلاسیك روماتویید آرتریت بودند انجام گرفت این بیماران برای انجام تحقیق بستری شده و همچنین داروهای ضد التهابی غیر استروییدی آنها نیز قطع گردید و به مدت 7 روز روزه گرفتند. همزمان با كاهش وزن حدود 1/5 كیلوگرم علایم كلینیكی التهاب مفصل و ESR كاهش نشان داد. همچنین ایندكس های lansbury و Ritchir همانند خشكی صبحگاهی مفصل و ایندكس مفصلی در عرض سه روز كاهش داشتند.
فعالیت نوتروفیل ها بدلیل اینكه این سلولها از سلولهای اصلی موثر در پرونده های روماتیسمی می باشند مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد كه كموتاكسی كاهش می‌یابد و خاصیت باكتریوسدال این سلول ها در طی روزه گیری بهتر می‌شود و علل بهتر شدن علایم در رابطه به تغییر در اعمال نوترو فیلها می‌باشد.
بدلیل اینكه اعمال بسیاری از سلولها كه در پروسه های التهابی شركت می كنند بوسیله سیكلیك AMP و سیكلیك GMP كنترل می شود … میزان این هورمونها نیز اندازه گیری شد و مشخص شد كه میزان دفع آنها در ادرار در ضمن روزه گیری كاهش می یابد.
در مورد فعالیت نوتروفیلها مطالعه دیگری انجام گرفت. این مطالعه بر روی بیمار دارای فرم كلاسیك روماتویید آرتریت انجام گرفت. این بیماران نیز بستری شده و حدود 14 روز قبل از ورود به مطالعه داروهای ضد التهابی غیر استروییدی آنهاقطع گردید ویك هفته رژیم معمولی داشتند ( هفته كنترل ) و سپس یك هفته روزه گرفتند در ضمن هفته دوم بیماران 6/4 كیلوگرم كاهش داشتند. تمام این بیماران خشكی صبحگاهی مفاصل آنها كمتر شد و ایندكس های مفصلی و ESR كاهش نشان داد. گرسنگی همچنین می تواند باعث كاهش آزاد سازی لیزوزم ازنوتروفیل ها شود كه می تواند در ایجاد اثرات ضد التهابی گرسنگی نقش داشته باشد زیرا تركیبات لیزوزومی در ایجاد التهاب نقش دارند.
بطور خلاصه می توان گفت كه گرسنگی باعث كاهش دردهای روماتیسمی می شود. اما هنوز بسیاری از مطالب در این رابطه ناشناخته است …
جنبه های تغذیه ای بیماریهای روماتیسمی اطفال یك طیف گسترده ای از بیماریهاست كه باعث ایجاد التهاب در یك سری از بافتها شامل مفاصل، عضلات، پوست و ارگانهای داخلی می شود.
بیماریهای روماتوئید، آرتریت جوانان، ( J. R. A ) S.L.E و درماتومیوزیت جوانان شایعترین این بیماریها هستند.
از میان این بیماریها نیز J.R.A یكی از شایعترین بیماریهای روماتیسمی و مزمن اطفال می باشد. حدود 200 هزار كودك در ایالات متحده دارای آرتریت ناشی از بیماریهای روماتیسمی هستند و تقریبا“ 50 % آن را J.R.A تشكیل می دهد. علی رغم این موضوع كه ایجاد عقب ماندگی رشدی در این بیماری از حدود 90 سال پیش تشخیص داده شده ولی مطالعات در ارتباط میان تغذیه و رشد در این بیماران در چند سال اخیر است كه مورد بررسی قرار گرفته است.
J.R.A به آرتریت ایجاد شده در یك یا بیشتر از مفصل به مدت حداقل 6 هفته و در افراد زیر 16 سال اطلاق می شود. البته باید توجه داشت كه باید سایر علتهای آرتریت مزمن را در بچه ها رد كرد. این بیماری به سه زیر گروه تقسیم می شود:
فرم سیستمیك كه آرتریت بهمراه راش و تب مكرر دیده می شود.
پلی آرتیكولار در آن بیشتر از 4 مفصل گرفتار است.
فرم Pauciarthicular كه كمتر از 4 مفصل گرفتار است.
روزه داری اثرات ضد التهابی می باشد در طی روزه گیری میزان پروتیین های فاز حاد سرم كاهش می یابد و همچنین تغییراتی در فعالیت نوتروفیل ایجاد شود مثلا“ خاصیت كموتاكسی این سلولها كاهش و خاصیت باكتریوسیدال آنها كاهش می یابد. میزان سیكلیك AMP و سیكلیك GMP كه در پروسه های التهابی نقش دارند كاهش می یابد همچنین گرسنگی باعث كاهش آزادی لیزوزم ها از نوتروفیلها می شود. بعضی علت این تغییرات را بدلیل واكنشهای اندوكرین و بعضی بدلیل تغییر در متابولیسم اسیدهای چرب می دانند ولی بطور كلی روزه باعث كاهش درد و تورم در بیماران روماتیسمی می شود.( 1)
در این گروه تمام عوارض روماتیسمی را كه شامل روماتیسم حقیقی و عوارض و اختلالات حاصله از استعداد روماتیسمی در اعضای مختلف بدن و بیماریهای مفصلی از قبیل التهاب مفصل و روماتیسم مفصل حاد و غیره و نیز تمام عوارض درد آوری از قبیل سیاتیك و درد كمر ورگ به رگ شدن فقرات ناحیه گردن و دردهای عصبی قرار دارند.
طبق آمار دكتر ویونی از میان 79 جواب رسیده، 63 جواب حاكی از معالجه كامل و دو جواب نماینده درمان نسبی و 9 جواب حاكی از عود بیماری و 5 جواب نشان دهنده عدم موفقیت بود. تعداد موارد موفقیت در این مورد معادل 12/90 % بوده است. (2 )
در یك پژوهش در فرانسه تغییر كار عضلانی و تحمل ارتواستاتیك در طول ماه رمضان بررسی شد كه نتایج نهایی چنین بر می‌آید كه روزه رمضان منجر به اختلال در انجام فعالیت عضلانی و كاهش تحمل ارتواستاتیك می‌شود.
Reference:
1)Data from hafstorm ,ringert ZB,Gyhenhammer H,et al:Effects of fasting on disease activity ,neutrophil function ,faty acid composition and leukotrince biosynthesis in patient with rhumatoid rarthritis.Arthritis Rheum 31:858 –592 ,1998.
2)Birrad:AX,Bovssif M,Chalafilt ,et al ,Atrance Muscuiar pertormance and orthostatic aolerance during ramadan,Auiut space environ.Med 1998 apr ; 6x49:341-6.