سؤالات
1. روزه در درمان كدام یك از بیماریهای دهان و دندان ( مانند دندان درد ) تأثیر مثبت دارد؟
2. آیا روزه داری موجب پوسیدگی دندان به علت اسیدی شدن محیط دهان، نمی شود؟
3. با توجه به تجربیات علمی و عملی جنابعالی، روزه داری باعث بروز یا تشدید عوارض و یا تداخل در درمان كدام یك از بیماریهای دهان و دندان می گردد؟
پاسخ ها
سوال 1
دكتر كامران
تاثیر چندانی در درمان بیماریهای دهان و دندان ندارد فقط در صورت وجود زخم در دهان فرد روزه دار، موجب عدم تحریك مكرر زخم می گردد.
دكتر خالدی
در بخش بیماریهای دهان از نظر فیزیولوژی بیمار هر چه مقاومت بدنش تحلیل رود مقاومتش در برابر درد كم می شود. از نظر روانی در بیمار می تواند به رابطه به وجود آمدن رابطه خاص كه شخص خودش را به پروردگار نزدیكتر بداند درد تضعیف پیدا كند.
سوال 2
دكتر كامران
كاهش مصرف غذاهای حاوی كربوهیدرات تصفیه شده باعث پایین آمدن پوسیدگی می شود و برعكس مصرف غذاهای حاوی كربوهیدرات تصفیه نشده در مجاورت پلاك دندانی باعث محیط اسیدی (PH = 5/5 ) و پوسیدگی دندان می گردد و هر چه تعداد دفعاتی كه غذای قنددار مصرف می كنند كم شود پوسیدگی دندان كمتر بروز می كند. دندانهای فرد روزه دار بعلت عدم مصرف كربوهیدراتها و به تبع عدم تشكیل اسید كمتر دچار پوسیدگی می باشد.
دكتر هاشمی
برای تشكیل پوسیدگی دندان بایستی سه عامل دندان + میكروبها + محیط اسیدی+ وجود داشته باشد و در پلاكی كه روی سطح دندان تشكیل می گردد اسیدهایی چون لاكتیك + استیك + فرمیك + بوتیریك + پروپیونیك شناخته شده اند كه باعث می شود PH پلاك یا محیط دهان پایین بیاید كه این حالت برای تشكیل پوسیدگی دندان مؤثر می باشد حالا در حالت روزه PH حالت قلیایی پیدا می كند، بزاق كسانی كه 12 ساعت غذا نخورده اند و چیزی نیاشامیده اند نه تنها به مرز 7 می رسد بلكه قلیایی می شود و از 7 هم بیشتر می شود كه این حالت با توجه به گفته بالا پوسیدگی كمتر ایجاد می كند. دكتر تقی زاده و دكتر سعادت نیا و دكتر رهروتابان هم بیان كردند كه باعث پوسیدگی نمی شود.
بر خلاف نظریات بالا چند پاسخ رسیده بیان داشته اند كه در ایام روزه ترشح بزاق كم شده و بنابراین تاثیر پاك كنندگی بر روی دندانها از بین می رود و احتمال پوسیدگی بیشتر می شود.
سوال 3
دكتر مصیبی
به علت اینكه در قشر قابل توجهی از افراد روزه دار تغذیه در دو وعده سحر و افطار كافی و مناسب نمی باشد لذا باعث تضعیف مقاومت فرد نسبت به عفونتهای رایج فصل گردیده و لذا فرد احتمال دارد با عفونتهای دهان و دندان مراجعه نماید ( البته این در صورت تغذیه غیر صحیح در این دوران است و انجام روزه باعث این حالت نمی شود ) در ضمن افرادی كه به علل مختلف دهانی از جمله عفونتهای دندان و یا زخم های دهانی باید به فواصل معین دارو مصرف نمایند و در دوران روزه داری این فواصل را رعایت نكرده بنابراین درمان ایشان بسختی صورت می گیرد كه اكثر پاسخ های رسیده هم همین معضل را بیان كردند.
دكتر قلی زاده
چون معمولا بعد از افطار مواد قندی و شیرینی بیشتر مصرف شده نهایتا پوسیدگی دندانی بیشتر می شود.
دكتر خالدی
از آنجایی كه جویدن غذا از لحاظ مكانیكی وسیله ای برای ارائه سلامت دهان و دندان می باشد و همچنین كم شدن میزان ترشح بزاقی در افراد بیمار می توانند در درمان اثر سوء داشته باشد لذا روزه داری برای افراد بیمار توصیه نمی شود.
دكتر تابع
اصلا در حفره دهان تعداد بسیار زیادی باكتری به عنوان نرمال فلورا ( فلور میكروبی ) زندگی می كنند كه با هم كلونی هایی را تشكیل می دهند كه این كلونی‌ها برای رشد و تكثیر نیاز به مواد غذایی دارند كه به طور معمول این نیازشان با مانده های مواد غذایی در دهان و لابلای دندانها تامین می شود به عبارتی ما با تمیز نكردن دندانها و باقی گذاشتن مواد غذایی در دهان این امكان را برای باكتری ها فراهم می كنیم ( غذا را در اختیارشان قرار می دهیم تا رشد كنند و تكثیر شوند ) و با پس مانده هایشان ( Byproduct ) ( فراورده هایشان ) كه Toxin و acid باشد، صدمه به بافتهای نرم و سخت دهان بزند. باعث بروز پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه ( پیوره ) می شود.
لذا اگر روزه داری را از این بعد در نظر بگیریم كه پس از تمیز شدن كامل دندانها، به مدت زیادی غذا نمی خوریم و بنابراین مانده های غذایی را در اختیار باكتریها ( پلاك های میكروبی ) قرار نمی دهیم و بدین وسیله زمینه رشد و تكثیر و در نهایت تخریب را برایشان بوجود نمی آوریم تخریبی كه مثلا باعث پوسیدگی دندان و ایجاد حفره شود و ماندن مواد غذایی مثل كربوهیدراتها داخل این حفره باعث درد دندان می شود. بنابراین وقتی مدت زیادی غذا وارد حفره دهان نشود به عبارتی روند تخریب باكتریها كند می شود چه در بافت سخت ( پوسیدگی ) چه در بافت نرم ( لثه ها ).
با عنایت به اینكه باكتری های Lactobacilli و Streptococci هستند كه باعث ترشح Lactic acid و Propionic می شود و این اسید است كه مواد معدنی مینای دندان را می خورد، Demineralized می كند و این خوردگی ها یعنی پوسیدگی دندان كه البته حفره ایجاد شده خود زمینه مساعدی برای تجمع هر چه بیشتر مواد غذایی و بعد Fermentation ( تخمیر ) و در نتیجه تولید اسید زیادتر و تخریب و نهایتا درد بیشتر، با عنایت به نكاتی كه عرض شد یكی از فاكتور هایی كه اثر تخریبی روی بافت نرم و سخت محیط دهان دارد و اثر مسواك زدن و تمیز كردن كامل را خنثی می كند مسئله پراكنده خوری است ( تكرار استفاده از مواد غذایی و قرار گرفتن در محیط دهان ) یعنی در فواصل بین وعده های اصلی غذایی (صبح و ظهر و شب ) و بالتبع سه بار مسواك زدن و تمیزكردن غذاها و یا تنقلات مصرف شود كه بقایای آنها در محیط دهان باقی بماند و در این رابطه مسئله Food Affinity( چسبندگی موادغذایی ) نقش زیادی بازی می كند یعنی یك عدد بیسكویت یا كیك یا شكلات و … می تواند تمام رشته ها را پنبه كند و به راحتی موادی را در اختیار باكتریهای دهان قرار دهد كه آنها تغذیه شوند و همان روند تولید اسید و پوسیدگی …
بنابراین روزه خود یعنی پرهیز از پراكنده خوری.
با همكاری:
دكتر تابع، دكتر كامران، دكتر خالدی، دكتر هاشمی، دكتر مصیبی، دكتر قلی زاده، دكتر مرعشی، دكتر سعادت نیا، دكتر رهرو تابان، دكتر خواجه ئیان.
استفتائات
سوال: آیا بردن وسایل غیر خوراكی در دهان در هنگام روزه ( مثل وسایل دندانپزشكی در حین معاینه ) باعث ابطال روزه می شود.
جواب: مبطل نیست. ( امام خمینی ‹‹ ره ›› )
سوال: در بعضی از بیماریها دندان در محیط دهان عارضه ای بنام ‹‹ آبسه ›› ایجاد می شود كه بعضا توسط مجرایی به داخل محیط دهان باز شده و از آن موادی به داخل دهان ترشح می شود. ( چرك ) با توجه به توضیح:
الف ) در هنگام روزه داری آیا خروج خود به خود این مواد از مجرای آبسه ( فیسچول ) كه طبیعتا“ با بزاق دهان فرو برده می شود مبطل روزه می شود؟
جواب: فرو بردن غیر عمدی مبطل روزه نیست.
ب ) آیا خروج عمدی این مواد توسط عملی ارادی كه دندان پزشك یا خود بیمار انجام می دهد و فرو برده شدن آن همراه با بزاق مبطل روزه می باشد؟
جواب: بنابر احتیاط واجب موجب بطلان روزه است، ولو در آب دهان مستهلك شده باشد(آیت‌الله گلپایگانی )
سوال: بدنبال بعضی اعمال و معالجات دندانپزشكی مانند كشیدن دندان و … تا مدتی خون و ترشحات دیگر از محل مورد نظر به محیط دهان وارد می شود.
الف ) آیا در روزه داری فرو بردن عمدی این ترشحات مبطل روزه می باشد؟
جواب: اگر عمدا فرو برد مبطل روزه است.
ب ) فرو بردن سهوی این ترشحات چطور؟
جواب: مبطل نیست.
سوال: از مكروهات روزه داری كشیدن دندان و هر كاری كه به واسطه آن از دهان خون بیاید و دیگر اینكه بی جهت آب یا چیزی در دهان بردن است، با توجه به مسئله مذكور:
آیا دندانپزشك نیز كه به واسطه عمل او از دهان خون جاری می گردد و یا حین مداوا با وسیله ای آب به محیط دهان بیمار وارد می كند، مرتكب فعل مكروهی گردیده است؟
جواب: كراهت بر دندانپزشك در مورد سوال وارد نیست ( آیت الله گلپایگانی )
سوال: بعضی از پانسمانهای دندانپزشكی در دراز مدت در بزاق دهان حل می شود و بعضا مزه آنها محسوس است فرو رفتن سهوی اینها در دراز مدت چه حكمی دارد؟
جواب: فرو رفتن اشكالی ندارد ( آیت الله گلپایگانی )
كشیدن دندان و هر اقدامی كه به واسطه آن از دهان خون بیاید برای شخص روزه دار مكروه است.( امام خمینی ‹‹ ره ›› )